Yapay zeka tarihinde çığır açan sohbet botu ELIZA, 60 yıl sonra yeniden hayata döndü! Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nden (MIT) Joseph Weizenbaum tarafından geliştirilen ELIZA, Stanford Üniversitesi ve MIT araştırmacılarının özverili çalışmalarıyla yeniden kodlandı. Bu tarihi yeniden canlandırma, teknoloji dünyasında büyük heyecan yarattı. ELIZA'nın basit yapısı, kullanıcılarla sınırlı bir sohbet imkanı sunmasına rağmen, özellikle "terapist" modu ile kullanıcıların duygusal ifadelerini keşfetmelerine olanak sağlıyordu. Örneğin, "Bütün erkekler aynı" diyen bir kullanıcıya ELIZA, "Hangi açıdan?" sorusuyla sohbeti ilerletiyordu. Bu etkileşim, basitliğiyle bile yapay zekanın insan etkileşimi potansiyelini göstermesi açısından oldukça önemliydi. ELIZA'nın yeniden hayata döndürülmesi, yapay zekanın geçmişini anlamak ve geleceğini şekillendirmek için paha biçilmez bir fırsat sunuyor.

Kayıp Kodlar Bulundu

Weizenbaum'un artık kullanılmayan bir programlama diliyle yazdığı orijinal ELIZA kodu, uzun süre kayıp sanılmıştı. Ancak 2021'de Stanford Üniversitesi'nden Jeff Shrager ve MIT arşivcisi Myles Crowley, Weizenbaum'un kişisel arşivlerinde kodun tamamını bulmayı başardılar. Bu keşif, teknoloji tarihinin önemli bir parçasını geri kazandırdı. Shrager ve ekibi, kodun yeniden düzenlenmesiyle ELIZA'yı hayata döndürdüler. Bu çalışma, erken dönem yapay zeka çalışmalarını anlamak için eşsiz bir fırsat sağladı. Bilgisayar bilimcilerinin kodlarına erişmek, onların düşünce süreçlerine dair değerli bilgiler sunuyor. Shrager, ELIZA'nın yapay zeka tarihindeki önemini vurgulayarak, bu projenin önemini dile getirdi. Ekip, orijinal kodda yer alan ve programın çökmesine neden olan bir hatayı bile düzeltmeyi tercih etmedi.

Modern ve Eski Birleşiyor

Geri döndürülen ELIZA, orijinal versiyonuna mümkün olduğunca sadık kalarak tasarlandı. Araştırmacılar, orijinal kodun bütünlüğünü korumayı tercih ettiler. Shrager, bu kararı, "Mona Lisa'daki bir fırça darbesini düzeltmeye benzer" diyerek açıkladı. Bu yaklaşım, tarihi bir eseri koruma anlayışını yansıtıyor. Yeni ELIZA, eski koduyla neredeyse aynı yanıtları verirken, modern yapay zeka araçlarının aksine kullanıcıların ifadelerini derinlemesine keşfetmeye odaklanıyor. ELIZA'nın en önemli özelliği "dinlemek" olarak tanımlanıyor. Bu, bugünün cümle tamamlamaya çalışan sohbet botlarından farklı bir yaklaşımı temsil ediyor. ELIZA, kullanıcıların konuşmayı sürdürmesine olanak tanıyordu. Bu özellik, günümüz teknoloji dünyası için önemli bir ders niteliğinde.

ELIZA'nın Mirası

Hakem değerlendirmesinden geçmemiş olan bu çalışma, arXiv platformunda yayımlandı. ELIZA’nın yeniden hayata döndürülmesi, günümüz yapay zeka sistemlerine kıyasla daha az hatalı ve tarafsız bir yapı sergileyen eski teknolojilere duyulan ilgiyi artırabilir. Weizenbaum'un 60 yıl önce insan-bilgisayar etkileşiminde açtığı yol, bugün yapay zekanın geldiği noktayı daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor. ELIZA, dinleme odaklı yapısıyla modern sohbet botlarına ilham kaynağı olmaya devam ediyor. Bu yeniden keşif, yapay zeka alanında yeni araştırmalar için de zemin hazırlayabilir. ELIZA'nın mirası, teknolojinin gelişimi için önemli bir dönüm noktası olmaya devam edecektir.